The truth is rarely pure and never simple. – Oscar Wilde

Wanneer is iets waar? Als mensen er al eeuwenlang in geloven? Als  het grootste deel van de samenleving het gelooft? Of als het wetenschappelijk bewezen is? ‘God is dood, maar iedereen buigt voor de cijfers’ schrijft Paul Verhaeghe in zijn boekje identiteit. Ik herken dat vanuit bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen. Zo moesten pestprojecten een jaar geleden plotseling evidence-based zijn om een keurmerk te krijgen en zat een kleine vakvereniging voor therapeuten met de handen in het haar omdat er nog weinig onderzoek was gedaan naar de werkzaamheid van het vak.  Laat een ding helder zijn, ik heb niets tegen onderzoek. Veel ideeen en vooruitgangen zijn mogelijk doordat er mensen onderzoek doen. Maar de ‘waarheidsclaim’ en het ‘machtsvertoon’ vind ik lastiger. Verhaeghe heeft het over buigen voor de cijfers. Ik denk aan de zwaaiers met de cijfers.  Zijn de zwaaiers met de cijfers ook maar enigzins beter dan de zwaaiers met het wierook in de kerk? Waarheid en machtsvertoon zijn 2 woorden die, als ze samen gebruikt worden, voor veel volgelingen zorgen. Dus: met iets dat ‘waar’ is kun je veel macht krijgen.

Een vriendin vertelde dat ergens in Zambia een gebied was, waar geen mensen woonden. Een zeer vruchtbaar gebied ontdekten Westerse onderzoekers. Maar de inwoners van de streek vertelden dat er niemand in dat gebied kon wonen vanwege de boze geesten die daar woonden. Hun geloof hierin was rotsvast. Al eeuwenlang werd dit verhaal van generatie op generatie doorgegeven.

Wat is waar?

Van generatie op generatie kan worden doorgegeven dat het buurvolk slecht is, dat buitenlanders banen inpikken en dat vluchtelingen alleen maar profiteren van de Westerse samenleving. Er kan worden doorgegeven dat het blanke ras het beste ras is en dat Christenen alleen naar de hemel gaan. Er kan ook worden doorgegeven dat de sterksten nou eenmaal altijd overwinnen, of juist het tegenovergestelde dat wie zwak is recht op steun en zorg heeft en dat vreemdelingen welkom geheten moeten worden.

Wat is waar?

Toen een aantal onderzoekers besloten het Zambiaanse verhaal over de boze geesten serieus te nemen en het vruchtbare land beter gingen onderzoeken, kwamen ze er achter dat er een insect leefde in dat gebied waar mensen dodelijk ziek van konden worden. Een bijzonder voorbeeld om te zien dat zowel de Zambianen als de onderzoekers de waarheid spraken.

Waarheid is niet zo makkelijk te claimen. Waarom hebben we er dan zo’n behoefte aan? Waarom zoeken we naar wat waar is? Waarom hebben we waarheid nodig?

Waarom moet de waarheid ‘boven tafel’ komen?

Iemand ‘de waarheid’ maar eens gezegd worden?

Is ‘de waarheid’ hard? Of naakt?

Moet ‘de waarheid’ worden verzwegen?

Wat is de waarde van waarheid? En is die waarde dan waar?

Het is 31 December 2015 en zowaar…oud jaar. (Of niet?)

Dat 2016 het jaar van de WAARHEID mag worden…