Najaar 2014 werd ik uitgenodigd om een workshop te geven voor Eredienst Creatief, een gezelschap dat zich buigt over de kwaliteit van de eredienst.  Hoe theater kon bijdragen aan de liturgie? Ik kende de organisatie niet, maar vind het altijd bijzonder om twee disciplines met elkaar te vergelijken, dus ik zei ja.

Afgelopen zaterdag, 11 April 2015 gaf ik mijn workshop. Ik had het kleinste aantal deelnemers en relatief veel vrouwen die aanschoven.  Was ik onbekend? Was het fenomeen theater onbekend? Ik weet het niet. Ik weet wel dat de groep mensen die mee deed in de materie dook die ik aanbood. Na het laten zien van de eerste theatrale filmpjes was direct helder dat het een kunst is om tekst verstaanbaar te maken.  Hoe wordt tekst je zo eigen dat  de mensen in de zaal gaan luisteren? Het Hooglied van de bible-tapes drong binnen.

De tekst begon te leven. Ik weet dat dat komt door de acteurs.  Veel predikanten hebben geleerd om niet te veel in de tekst te leggen zodat de luisteraar er zijn eigen weg mee kan gaan.  Ik twijfel daaraan. Binnen het meeste hedendaagse theater leren acteurs dat ze neutraal moeten spelen. Niet illustreren, niet overdreven emoties er in leggen. Dat komt overeen met het ‘niet inleggen van betekenis in een bijbelverhaal’. De acteurs van Hooglied speelden neutraal. Tegelijk sprak de tekst aan alle kanten. De acteurs gaven hun emoties juist wel aan de tekst, zonder te gaan illustreren of inleggen. Misschien is het een pleidooi  om dominee’s meer acteurs in te laten zetten? Of om predikanten standaard een acteertraining in teksttheater aan te bieden tijdens de opleiding of erna?

Wat verderop in de workshop spraken we over hoe er een spanning opgebouwd kan worden in de liturgie. Welke stuwing,  herhaling en ritme zit er in een liturgie? Waardoor blijft de aanwezige gemeente zich deel voelen van het geheel en tegelijk op het puntje van de stoel zitten van spanning? Halverwege maken we een uitstapje naar de doelgroep. Iemand geeft aan dat ie het nooit helemaal  goed kan doen want wat voor de een werkt, werkt voor de ander niet. Hoe sluit je aan bij alle leeftijden, opleidingsniveaus en behoeften die er zijn? Mijn mening is het volgende: Misschien wel niet met de Eredienst.  Theatergroepen kiezen hun eigen stijl en hebben een eigen groep liefhebbers. Maar die mensen  zullen elkaar niet opzoeken om met elkaar te eten en te drinken, om elkaar bij te staan en om samen het leven en God te vieren. En dat doet een gemeente juist wel.  Waardoor we weer even stil staan bij de functie van de eredienst. Simpel zijn alle vragen niet. Wel boeiend.

Aan het einde van de workshop doen we een brainstorm over een oud-testamentisch verhaal. Het valt me op dat de deelnemers allereerst analyse-vragen stellen, daarna komt de verbinding naar het heden. Ik voeg er expliciet de vraag naar verbeelding aan toe.  Lees het verhaal eens vanuit je verbeelding? Wat zie je voor je? En wat gebeurt er als je de eerste beelden (bekende) verder gaat exploreren? Wat doet dat met je analyse?

Al met al een boeiende  workshop!