De afgelopen week had voor mij hetzelfde gevoel als ik wel eens op vakantie heb. Er even helemaal uit zijn of zo… In een andere wereld kijken, en dat gevoel was fijn. (Reactie 2e jaars studente social work CHE)

Vrijdagochtend, kwart over tien. Mensen in rolstoelen komen de zaal inrijden. Een meisje spreekt mij aan. Ze pakt me bij de hand en loopt naar het noodplan waar ze dingen over aan mij vertelt. Ik versta er niets van. Een van de spelers komt naar me toe. ‘Wanneer beginnen we? Ik ben bang dat ik alles vergeet. Moeten we alvast naar de gang lopen?’ Een andere speler loopt 4x de route van de gang naar het podium. ‘Hier moet ik langs he?’ Zegt ze. ‘Ik ben zo zenuwachtig’. De tranen beginnen over haar wangen te stromen. Er staat direct een van mijn studenten bij haar die haar moed inspreekt en zegt dat we de klus samen gaan klaren. De als klok en zee geschminkte Meryam staat met haar witte bruidsjurk en prachtige witte hoed voor zich uit te staren. Af en toe ziet ze iemand die ze kent. Dan zwaait ze. Een bezoeker wil duidelijk niet naar binnen. Hij lijkt bang. De technicus wenkt me. ‘Wanneer moet de film aan?’.

Het is nogal wat. Een zaal vol verstandelijk beperkte bezoekers en hun begeleiders. Wat gasten van de studenten zitten er verdwaald tussen. Normaal gesproken klinkt er in een theaterzaal zacht gemurmel van toeschouwers die voor de voorstelling begint nog even verwachtingsvol met elkaar in gesprek zijn. Vandaag echter klinkt het anders. Harde geluiden  van mensen die wel klanken kunnen maken, maar niet echt praten komen van alle kanten en stil wordt het niet als de voorstelling begint. Wie niet besluit om zijn vertrouwde referentiekader los te laten zal deze ochtend vooral een vervreemdende ervaring hebben. Gelukkig ben ik inmiddels best goed geworden in het betreden van ‘nieuwe werelden’.

En dus merk ik: het is misschien niet stil, maar meegeleefd wordt er wel! Bij spannende momenten klinkt een hard NEEE uit de zaal. En als de muziek zacht wordt, wordt het rustig. Tijdens het korte liedje dat gezongen wordt is het zelfs een moment stil. Bijzonder genoeg is de tekst van dat liedje ‘het is zo stil in mij’.

Terwijl ik naar de voorstelling kijk probeer ik te zien waar het nou eigenlijk over gaat. Dat klinkt misschien vreemd, maar we hebben helemaal zintuiglijk en beeldend gewerkt deze week. We hebben niet gesproken over logica en betekenis, we hebben niet geduid. We hebben ideeen verbeeld. Op het podium zie ik plezier en zelfvertrouwen dat overgaat in vallen en weer opstaan. Ik zie mechanische bewegingen die overgaan in oordeel en afwijzing en daarna in aanraking en oogcontact waardoor mensen weer opengaan en elkaar aankijken. En opnieuw gaat het mis als door tegenstellingen mensen in gevecht raken en 1 iemand daarvan de dupe wordt. Aan het einde wordt ook zij weer opgetild en wordt er feest gevierd. Misschien ging de voorstelling wel over deze week. Een week in een voor iedereen andere wereld. Waar mensen elkaar ontmoeten en verbaasden. Waar ze moe werden en het bijna opgaven, maar waar ze elkaar weer vastpakten. Tot aan het laatste moment, bij de voorstelling, waar de laatste speler ‘het publiek’ de zaal inkwam om NEE te roepen als het spannend was, en stil als er tedere stemmen klonken, om tenslotte bij het eindnummer mee te dansen en te zwaaien en daarna weer af te taaien.

Zaterdagochtend, kwart over tien. Ik open mijn mailbox en zie een bericht van een van mijn studenten. Om zeven uur was ze wakker en dacht. ‘Kom we gaan knallen vandaag! Een tel later realiseerde ze zich dat de week afgelopen was. Ze schrijft: ‘De afgelopen week had voor mij hetzelfde gevoel als ik wel eens op vakantie heb. Er even helemaal uit zijn of zo… In een andere wereld kijken, en dat gevoel was fijn.’ Ik denk dat ze daarmee bevestigt wat ik in de Netflix documentaire ‘the creative brain’ zag. Je hersenen leggen andere verbindingen als je uit je vertrouwde wereld stapt. Hierdoor raak je verward en krijg je allerlei mogelijkheden om te leren en te ontwikkelen. Als dat leren en ontwikkelen ook nog eens heel erg leuk is, word je hartstikke moe, maar blijf je tegelijk energie maken.

Aan het einde van de voorstelling vrijdagochtend kregen we van onze geweldige hulp achter de schermen allemaal een roos. De roos was prachtig en zat vol doornen. Een beter cadeau hadden we niet kunnen krijgen. Leren, creatief worden, ontwikkelen doet soms flink pijn en is vermoeiend. Maar is ook zo prachtig.

Natuurlijk vraagt het project om een vervolg, want nieuwe vragen zijn gekomen om te onderzoeken. Wat doet dit project? Voor docenten en begeleiders? Voor de organisatie? Voor studenten? Voor de spelers van de theaterwerkplaats? Voor bezoekers van de voorstelling? Voor Ede, voor de CHE voor anderen. Er valt nog zo veel te ontdekken en te ontwikkelen. We zullen zien. Voor nu geniet ik even na en rust een beetje uit. Ook belangrijk.