De dood verdient onze aandacht, niet onze angst. Met dit werk hoop ik een ruimte te creëren waarin we met elkaar kunnen kijken naar situaties waarin mensen samen sterven. Niet om de horror of het sentiment naar boven te halen maar juist om verstilde aandacht te richten op de relatie die deze mensen met elkaar aangaan in het moment van sterven; gewild of ongewild. Lotte van den Berg

 Voor de 2e keer dit najaar sta ik op het grote podium in de Stadsschouwburg Utrecht. De eerste keer bij het project ‘de thuislozen’. Niet als acteur en ja toch ook weer wel. Ik word gevraagd mijzelf te representeren terwijl ik getuige ben van een boot vol mensen op zoek naar een beter leven die vergaat waarbij 360 mensen om het leven komen.

Ik word door een van de theatermakers naar een plek gebracht. Ze wijst naar een steen, die ver van me af op de grond ligt en vraagt me die richting op te kijken. Al gauw is de ruimte naast me gevuld met mensen die ook naar die plek kijken. En de plek zelf blijkt de boot te representeren waar ook steeds meer mensen in geplaatst worden. Ik hoor constant de stem van de performers die kenmerken en achtergronden van overledenen en overlevenden noemen terwijl ik naar de steen kijk waaromheen steeds meer mensen worden gepositioneerd. Ik kijk en voel me zoals altijd bij dit soort dingen; onbehaaglijk, machteloos, veraf, out of tune. Een zachte stem in mij zegt “ga dan wat dichterbij’, maar de massa om mij heen beweegt niet. Iedereen staat stil. Als ik de groep verlaat zal dat alleen zijn. Ik aarzel, maar besluit toch te gaan, voetje voor voetje. Tot ik bijna bij de ‘boot’ ben. Sommige mensen op de ‘boot’ zien mij. Een meisje staart mij aan. Ze staat daar, rechtop en haar blik is krachtig. Ik kijk weg, verlegen als ik ten diepste ben. Veel mensen kijken langs of door mij heen.

Ik loop om de ‘boot’ heen en stap er dan in. Ik plaats mij tussen de mensen. Ik kijk vanaf deze plek naar de massa toeschouwers waar ik eerst deel vanuit maakte en voel me nu iets beter alhoewel ik nu wel bij ‘zij die gaan sterven’ hoor en ik ook niet precies weet wat ik daar mee moet. ‘Solidariteit’ het begrip zoemt plotseling door mijn hoofd. Wil ik solidair zijn? Ondertussen krijgen we de opdracht om te gaan bewegen en te onderzoeken welke verbondenheid er is. Ik loop wat door de ruimte en ervaar onrust om me heen. Na een rondje door de zaal kom ik terug in de ‘boot’. Ik ga zitten en plotseling gaat ze vlak voor me zitten. Haar rug naar me toe, maar op de een of andere manier toch samen. Ze doet me denken aan een vriendinnetje dat ik kende op de basisschool.

Waarom  ga ik weer in die ‘boot’ zitten? En waarom zit zij daar zo dicht bij mij?

De 2e installatie die we maken gaat over de schietpartij tijdens het concert in Parijs van 2013. De concertbezoekers worden geïnstalleerd, de moordenaars. Maar ook de oorlog in Syrië; vrouwen, kinderen, baby’s, IS-strijders, Nederlandse soldaten, en degenen die met een druk op de knop van een computer beslissen over de plek waar een bom neerkomt. Ik word gevraagd een moeder van een gezin te representeren. Ik sta weer naar de steen te kijken. Bij de steen zit 1 van de performers. Ook zij is een Syrische vrouw, haar kinderen en familie is vermoord. Oneindig droevig staart ze voor zich uit. Ik weet inmiddels hoe het moet, de groep verlaten en richting haar lopen. Het verrast me dat op het moment dat ik aankom nog drie vrouwen daar aankomen. We gaan naast en om de vrouw zitten. Even later zijn ook wij ‘dood’.

Welke verbondenheid is er te vinden in en om de dood? Wat gebeurt er na een maand tussen de betrokkenen, d.w.z. de doden en de levenden? Wat gebeurt er na 100 jaar?

‘Dying together’ was zowel een meditatieve  inspannende ervaring als een vervreemdende bijna hachelijke bijeenkomst. Zolang ik me optrok aan de performers en aan wie zich over gaf aan de ervaring was ik ‘in’. Maar tijdens een aantal momenten was ik ook ‘out’ en bedacht ik me ‘wat ben ik hier nu met allerlei vreemden op een podium aan het zitten staan en lopen?’

Lotte van den Berg heeft me altijd geïntrigeerd in haar zoektocht naar spiritualiteit. En ook altijd is er dat gevoel van vervreemding als ik bij een voorstelling van haar ben.