Zand is er, maar liefst 4000 kubieke meter uit het Markermeer is door 35 kunstenaars omgezet in drie hallen vol sculpturen die oud- en nieuwtestamentische verhalen vertellen. En wat de interpretatie van deze verhalen voor invloed had op Europa.
Aad Peters, de samensteller en eigenaar van de tentoonstelling in Elburg, is een verhalenverteller en dat merk ik als ik langs de beelden dwaal. Oude deuren, knokige olijfbomen, koffers, vioolkisten, horens van dieren, geweien, oude huiden, flessen (met geesten daarin?) liggen half verborgen in het zand. Het is alsof de wind net zo lang tegen de zandkorrels heeft geblazen tot het verleden zich via de voorwerpen en reuze sculpturen Openbaarde. Maar nooit helemaal want een deel blijft verborgen in het duin.

Ik passeer de sculptuur (of is het een decor?) ‘Avondland’. Het beeld raakt me direct. Een tijd lang staar ik naar het kreupelhout vol pokdalige wortels en de roestige crucifixen en daartussen het meisje van zand. Ik denk na over wat de kunstenaar me wil vertellen. Vertelt deze over de geschiedenis van Europa?

“ Uit de klei, uit het oerzand rees een continent. Een continent vol mystiek en raadsels, vol mist. En haar ziel werd haar gegeven door een oud mythisch verhaal over de Fenicische prinses Europa, die zich laat verleiden en ontvoeren door een stier, die haar ontmaagd als zij aanspoelt op Kreta.

Beeld Avondland Zandverhalen

‘Avondland’ zo werd Europa ook genoemd. vanuit het Morgenland (Azië) het land van de opkomende zon, keek men naar het Avondland, daar waar de zon onderging.
Avondland, in de vorige eeuw gebutst en gekwetst door twee grote wereldoorlogen, waar miljoenen werden opgesloten en gedood omdat ze Jood, zigeuner, homo, gehandicapt waren.

Avondland waar vandaag vol argwaan en gesloten harten of machteloos en met hangende schouders naar de aanspoelende vluchtelingen op de Griekse eilanden wordt gekeken. Waar grenzen stevig gesloten zijn voor vreemdelingen en vluchtelingen die aankloppen.
Is er vergeving voor zoveel hardheid?
wat kan die roestige crucifix nog betekenen in dit onrecht? Of zal het roest binnenkort vergaan en is dat oude christelijke verhaal van recht, opgeven van macht en rijkdom waaruit nieuw leven kan ontstaan nog slechts een zucht uit het verleden?
Ik kwam de volgende tekst van Christa Anbeek (bijzonder hoogleraar Remonstrantse theologie aan de Vrije Universiteit) tegen.

De kern van Europa is kwetsbaarheid, waar tegen wil en dank nieuw leven uit groeit. Open staan voor dit nieuwe, het helpen groeien, onderdak geven, ons laten veranderen en zo zelf opnieuw geboren worden behoort tot de kern van de Europese waarden. De filosofe Hannah Arendt, zelf gevlucht uit Europa, verwoordde dit als geen ander. Aan elkaar verschijnen, je zelf laten zien in wat je raakt, ontroert en verontwaardigt. Je door de ander laten raken. Dit is wat ons samenleven menselijk maakt.